در این مقاله به بررسی مشمولین مالیات و انواع مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم در نظام مالیاتی ایران می‌پردازیم. قانونگذار در مواد اولیه قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده، مشمولین این نظام مالیاتی را مشخص کرده است. پیش از بیان احکام متعدد مالیاتی، لازم است حیطه شمول این احکام به صورت شفاف مشخص شود. بنابراین ابتدا مشمولین مالیات را بررسی کرده و سپس به تشریح انواع مالیات‌ها خواهیم پرداخت.
مشمولین مالیات
در نظام مالیاتی ایران دو قانون اصلی یعنی قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد. در این بخش به بررسی مشمولین پرداخت مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم می‌پردازیم.
مشمولین پرداخت مالیات‌های مستقیم
مطابق ماده 1 قانون مالیات‌های مستقیم، مواردی چون وقوع ملک یا مال در ایران، تابعیت ایرانی، اقامت در ایران، تحصیل درآمد در ایران و حتی تحصیل درآمد از ایران می‌تواند یک شخص را مشمول پرداخت مالیات کند. این ماده مشمولین مالیات‌های مستقیم را در پنج دسته جای داده که به ترتیب به شرح هر یک می‌پردازیم:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران
- قانونگذار در این بند، مالک را به صرف واقع بودن اموال یا املاک در ایران مشمول مالیات دانسته است. این بند شامل اموال یا املاک واقع در خارج از ایران نمی‌شود.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید
- شرط دارا بودن تابعیت ایرانی و اقامت در ایران برای شمول این بند ضروری است. اقامتگاه هر شخص محلی است که در آنجا سکونت دارد و مرکز امور مهم او نیز در آنجاست.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌کند
- شرط دارا بودن تابعیت ایرانی و اقامت خارج از ایران در نظر گرفته شده است. درآمد موضوع این بند می‌تواند از املاک، درآمد اتفاقی و سایر عناوین درآمدی در ایران باشد.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید
- دارا بودن تابعیت ایرانی برای اشخاص حقوقی نیز ضروری است. شرکت‌های ایرانی شامل شرکت‌هایی هستند که در ایران تشکیل و مرکز اصلی آن‌ها در ایران است.
- هر شخص غیر ایرانی اعم از حقیقی و یا حقوقی نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌نماید
- این بند شامل درآمدهایی است که هر شخص غیر ایرانی در ایران تحصیل می‌نماید و درآمدهایی که از طریق واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود از ایران تحصیل می‌کند.
غیر مشمولین پرداخت مالیات‌های مستقیم
مطابق ماده 2 قانون مالیات‌های مستقیم، برخی اشخاص مشمول پرداخت مالیات‌های موضوع این قانون نیستند. این اشخاص شامل وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، دستگاه‌هایی که بودجه آن‌ها به وسیله دولت تأمین می‌شود، شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از طرف مقام معظم رهبری می‌باشند.
مشمولین مالیات بر ارزش افزوده
اشخاصی که به عرضه کالا و ارائه خدمت در ایران و واردات و صادرات آن‌ها مبادرت می‌نمایند، به عنوان مشمولین قانون مالیات بر ارزش افزوده تعیین شده‌اند. این نوع از مالیات شامل اشخاص حقیقی یا حقوقی است که به صورت صنفی یا غیر صنفی، دولتی، خصوصی و تعاونی فعالیت می‌کنند.
استثنائات مالیات بر ارزش افزوده
به موجب تبصره 5 ماده 17 قانون مالیات بر ارزش افزوده، مالیات و عوارض برخی کالاها مانند آب، برق، گاز و همچنین نفت تولیدی و فرآورده‌های تولیدی و وارداتی فقط یک بار در زمان فروش در انتهای زنجیره تولید و توزیع آن‌ها ثبت و وصول می‌شود.
این مقاله به بررسی کلی مشمولین مالیات و انواع مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم در نظام مالیاتی ایران پرداخت. امید است که این اطلاعات برای شما مفید واقع شده باشد و به درک بهتر از نظام مالیاتی کشور کمک کند.
شما می توانید با مراجعه به سایت my.tax.gov.ir پرونده مالیاتی خود را مشاهده نمایید.
برای ارسال فاکتورهای ارزش افزوده در سامانه مودیان می توانید از طریق سامانه ایزی فاکتور اقدام نمایید.
